Özür dilerim tamam mı?

Bazı çocuklar sürekli "Özür dilerim" derler, ancak aynı davranışı tekrarlamakta bir hata görmezler. Bu çocuklar özür dilemeyi ebeveynlerinden yanlış bir şekilde öğrenmişlerdir. Özür dileyerek kızgın ebeveynlerini yatıştırmayı ve sorumluluktan kaçmayı öğrenmişlerdir.
Bu da kendini kontrol etme becerisine sahip olmayan, istenmeyen davranışları tekrarlayıp duran, arkasından özür dileyen bir çocuk sahibi olmanız demektir.

Adele Faber ve Elaine Mazlish "Çocuklarla Nasıl Konuşursak Bizi Dinler ve Nasıl Dinlersek Bizimle Konuşurlar" kitabında konuya şu şekilde yer vermiştir:

Çocuklar gerçekten özür dilediklerinde söylediklerini ispatlamaları gerektiğini öğrenmelidirler. Böyle davranan bir çocuğa aşağıdakilerden bir söylenebilir:
"Özür dilemek, ardından farklı davranmayı gerektirir"
"Özür dilemek, aynı hatayı bir daha yapmamak demektir"
"Yaptığın hatadan dolayı özür dilemen beni sevindirdi, bu ilk adımdır. İkinci adım ise kendine bu hatayı nasıl telafi edebileceğini sormandır"

Etrafımızda da sıkça duyarız...
"Arkadaşından çabuk özür dile!"
"Hemen benden özür dile!"
"Babana ne dedin sen? Hemen özür diliyorsun!"

Ebeveynler çocuklarının yanlış birşey yaptığı durumlarda baskı ve korkutarak özür dilemesinde ısrarcı olursa veya çocuk özür dilemediğinde bunu kendisine yapılan bir saygısızlık olarak görür ve özür dilemeyen çocuğa ceza verir, incitirse; malesef çocuklarına içi boş bir "Özür dilerim" kalıbı öğretmekten öteye gidemeyeceklerdir. Çocuklar küçükken korkutarak kısa vadede sonuç aldığımızı düşünürüz, ergen çocuğu olan arkadaşlarınıza sorun bakalım bu yöntemle sonuç alan hala kaldı mı?

Ne acı ki, etrafımız yalan söyleyip özür dileyen, eşini aldatıp özür dileyen, eşine şiddet uygulayıp hastanede özür dileyen ve sonra bu davranışları tekrarlayan yetişkin çocuklarla dolu.

Çocuklarımıza özür dilemesini, çocuklarımıza ve birbirimize "özür dilerim" diyerek öğretiriz, yani rol-model olarak.

Çocuklar yanlış birşey yaptıklarını anladıklarında onurları kırılır, özür dilemeleri için ısrar etmek onurlarını daha da zedeler. Bu duygusal bir incinmedir. Diyelim ki oğlunuz kızkardeşine elindeki oyuncakla vurdu ve kızınız gözyaşları içinde abisini şikayet ederek yanınıza geldi. Zaten yanlış birşey yaptığını bilen çocuğunuz ya şimdiden pişman olmuş suçlu suçlu önüne bakıyor ya da o da kardeşini suçlayarak kendini savunmaya çalışıyordur. Eğer siz de onu suçlar, korkutur,özür dilemeye zorlarsanız, onun acısını arttırmış olursunuz. İncinen ve canı yanan çocuk iyi ve mantıklı düşünemez ve öğrenemez. Aksine dikkati dağılır, savunma mekanizmaları devreye girer,kendi yanlış davranışını düşünmek yerine, annesinden nefret ettiğini, kimsenin onu sevmediğini, anne babasının kardeşini ondan daha çok sevdiğini düşünmeye odaklanır.

Çocuklara özür dilemeleri için ısrar etmek yerine onlara telafi edebilmeleri için yardımcı olabilirsiniz. Önce fiziksel olarak canı yanan çocuğunuzla ilgilenerek, acil bir durum olup olmadığına karar verin. Eğer yoksa bu sizin yanlış yapan çocuğunuza öğretme fırsatınızdır.

Seçenek sunmak (2 seçenk en ideali) oldukça pratik ve yararlı bir yöntemdir.
"Kardeşinin canı yanıyor, buzdolabından buz mu getirmek istersin, dolaptan kremi mi getirirsin?"
Eğer "Nasıl telafi etmek istersin?" derseniz çocğunlukla yaratıcı fikirlerle karşılaşabilirsiniz. Ancak bunun sakıncası, eğer fikirleri kabul edilmez ise çocuğunuz bir de bu kabul edilmeme duygusuyla başa çıkmak zorunda kalacağından, kriz anında genellikle kabul edilebilir 2 seçenek sunmanız daha faydalı olacaktır.

Kriz atlatıldıktan sonra çocuğunuzla birebir göz teması kurarak konuşmanız, davranışının kabul edilir bir davranış olmadığını söylemeniz önemlidir.
Buradaki kritik nokta, davranışı eleştirmenizdir. Davranışı kabul etmiyorum ama seni kabul ediyor ve seviyorum mesajını net bir şekilde alması gerekir.

"Sen ne yaramaz bir çocuksun, kardeşine neden vurdun?" yaklaşımı yerine "Sen her zaman çok sevgi dolu bir çocuksun, bu yaptığın sana uygun bir davranış değildi, senin için yapabileceğim birşey var mı?"
Kardeşinin çok canı yandı nasıl gönlünü almayı planlıyorsun? şeklinde yaklaşmak sonuç verecektir. Konuşmayı onu sevdiğinizi söyleyerek bitirebilirsiniz.

Hayat bu, hepimiz yanlış yaparız, yapmalıyız da... Yaptığı yanlışları telafi etmek için kafa yoran anne baba ve çocuklar olmamız dileğiyle...

Muzipo Kids, İlkiz Sönmez